Choroba Raynauda to choroba, która należy do zaburzeń naczynioruchowych. Jest to napadowy skurcz tętnic najczęściej w okolicy rąk, a rzadziej stóp. Objawia się tym, że zaczynają blednąć palce, dochodzi do zaburzeń czucia oraz pojawia się ból. Przyczyną tej choroby może być m.in. uraz, jakiś ucisk albo silne emocje. Dotyczy ona najczęściej kobiet pomiędzy 15. a 30. rokiem życia tych, które zamieszkują zimny i wilgotny klimat. Jej łagodna postać nieznacznie utrudnia codzienne życie, ale inaczej jest w przypadku zmian zaawansowanych, które są bardzo niebezpieczne i mogą skończyć się poważnymi owrzodzeniami troficznymi.
Przyczyny choroby Raynauda
W związku z tym, jaki czynnik wywołuje skurcze naczyń, można wyróżnić trzy rodzaje objawów Raynauda:
- pierwotny, czyli tzw. choroba Raynauda – tutaj zmiany będą pojawiały się samoistnie bez żadnej przyczyny;
- wtórny, czyli zespół Raynauda – objawy, które się pojawiają, mogą oznaczać, że ma się inną chorobę tkanki łącznej;
- młodzieńczy – pojawia się w okresie dojrzewania i to głównie u dziewczyn.
Nie są do końca znane przyczyny tej choroby, ale wśród nich wyróżnia się urazy, uciski, zarostowe schorzenia naczyń, a także nadmierną aktywację receptorów adrenergicznych w naczyniach, do czego dochodzi pod wpływem zimna albo silnych emocji, co skutkuje skurczem naczyń.
Większe prawdopodobieństwo zachorowania na tę chorobę jest u osób, które mają:
- układową chorobę tkanki łącznej, np. RZS, toczeń);
- chorobę naczyniową, np. miażdżyca;
- chorobę krwi, np. białaczka;
- chorobę zakaźną, np. WZW;
- chorobę układu nerwowego, np. zespół cieśni nadgarstka.
Częściej chorują i bardziej narażone na tę chorobę są osoby, które pracują z różnymi maszynami wibrującymi i są narażone na urazy mechaniczne palców, a więc będą to operatorzy młotów pneumatycznych, maszyn górniczych, a także pianiści i maszyniści. Poza tym dotyczy to pracowników, którzy wystawieni są na działanie zimna, np. pracownicy chłodni czy też pracownicy przetwórstwa mięsnego. Osoby stosujące leki, takie jak: doustne środki antykoncepcyjne, interferon, cytostatyki oraz β-blokery. Narażone są również osoby, które przeszły zatrucie metalami ciężkimi oraz różnymi substancjami chemicznymi, np. ołowiem albo chlorkiem winylu.
Objawy choroby Raynauda
Objawem choroby Raynauda jest nagłe sinienie palców, które kieruje się ku śródręczu, a do tego skóra staje się chłodna i blada, a szczególnie dzieje się tak, jeżeli dana osoba jest wrażliwa na zimno albo jest duża wilgotność powietrza, a także pod wpływem dużych emocji. Do tego pojawia się ból palców i zaburzenia czucia. Taki stan napadowy może trwać od kilku minut do kilkunastu godzin. Natomiast w zaawansowanej postaci tej choroby pojawia się uczucie drętwienia, mrowienia, ale też dolegliwości bólowe oraz zniekształcenia paznokci, a także twardnienia i owrzodzenia skóry. Objawy te zanikają samoistnie pod wpływem ciepła. Do tych zaburzeń naczynioruchowych mogą dojść zaburzenia w narządach jamy brzusznej, w naczyniach serca oraz siatkówki.
Można wyróżnić trzy fazy objawów tej choroby:
- faza zblednięcia, gdzie dochodzi do skurczu drobnych tętnic i tętniczek, a dzieje się tak w wyniku niedokrwienia tkanek w kończynach. Dochodzi do zblednięcia, ochłodzenia oraz zaburzeń czucia;
- faza zasinienia, gdzie gromadzi się w skórze odtlenowana krew żylna, ale też drętwieją palce i pojawia się ból;
- faza czynnego przekrwienia, czyli będzie to przekrwienie, zaczerwienienie skóry, uczucie pieczenia i gorąca oraz obrzęk.
Choroba Raynauda a zespół Raynauda
Lekarze wyróżniają chorobę Raynauda i zespół Raynauda. Choroba pojawia się u młodych osób, a do tego ma łagodny przebieg oraz symetryczne zmiany. Czasami dzieje się tak, że objawy są zapowiedzią rozwijającej się choroby układowej, która nazywana jest zespołem Raynauda. W tym zespole zmiany postępują wraz z wiekiem, a do tego mogą się pojawić zmiany troficzne. Oba te schorzenia łączy objaw Raynauda. Jeśli pojawia się on bez przyczyny, to jest mowa o chorobie Raynauda. Natomiast, jeżeli ten objaw pojawia się w przebiegu jakiejś konkretnej choroby, to mowa o zespole Raynauda.
Diagnoza choroby Raynauda
Jeśli zauważy się u siebie takie objawy, to najlepiej udać się do reumatologa. Lekarz, aby postawić właściwą diagnozę, będzie musiał przeprowadzić wywiad z pacjentem, a także zlecić badania laboratoryjne oraz badania dodatkowe, takie jak:
- USG;
- badanie dopplerowskie;
- arteriografię, czyli ocenę drobnych naczyń palców;
- kapilaroskopię, czyli ocenę liczby, kształtu i ułożenia naczyń;
- testy, które ocenią reakcję oraz tolerancję zimna, np. włożenie ręki do wody z lodem.
Leczenie choroby Raynauda
W leczeniu tej choroby stosuje się farmakoterapię, czyli lekarz przepisuje leki uspokajające, ale rozszerzające naczynia krwionośne, blokujące kanały wapniowe, a także heparynę, witaminę B oraz PP. Aby zmniejszyć stres, konieczne może być udanie się na psychoterapię. Ważne jest również poinformowanie pacjenta, jak ma się zachowywać podczas napadu, np. schronić się w jakimś ciepłym pomieszczeniu, przyjąć leki. Poza tym należy też zapobiegać chorobie, a więc trzeba unikać ekspozycji na zimno, wiatr, wilgoć, ale też chronić ręce przed urazami albo należy unikać napięć emocjonalnych, odstawić kofeinę i papierosy, ale też nie stosować hormonalnych leków antykoncepcyjnych.
U większości osób choroba ta ustępuje samoistnie, a forma młodzieńcza ustępuje wraz z osiągnięciem dojrzałości. Natomiast leczenie chirurgiczne konieczne może być wtedy, gdy są zaawansowane zmiany, które mogą się skończyć amputacją chorej kończyny.
Jeśli ktoś podejrzewa u siebie chorobę Raynauda, to najlepiej zgłosić się do specjalisty, dzięki czemu możliwe będzie podjęcie właściwego leczenia. Objaw Raynauda jest bardzo uciążliwy i mogą rozwinąć się ciężkie powikłania. Dlatego, aby nie doszło do pojawienia się objawu Raynauda, warto unikać rzeczy, które mogą wywołać atak. Dlatego też nie należy lekceważyć żadnych objawów, tylko od razu zgłosić się po pomoc do lekarza, który po wykonaniu wszystkich badań, będzie mógł postawić właściwą diagnozę.